নৈৰ প্ৰশস্ত পাৰলৈ গ’লে এই মনোৰম পৰিৱেশত সকলোৰে মন প্ৰফুল্লিত হৈ উঠে৷ এক পবিত্ৰ প্ৰাকৃতিক চেতনা আৰু প্ৰেৰণাই মন-প্ৰাণ জাগ্ৰত কৰি তোলে৷ নৈৰ পাৰলৈ গ’লে কেতিয়াবা ভাব হয় যে - নদীয়েই হয়তো আছিল মানুহৰ প্ৰথম লক্ষ্য; তাৰ পাছত সাগৰ-মহাসাগৰ, আকাশ আৰু মহাকাশ৷ সেয়ে হয়তো নৈৰ পাৰে পাৰে ইমান মানুহ, নৈৰ প্ৰতি মানুহৰ ইমান মোহ৷ মানুহৰ অবিৰত যাত্ৰা যেন নদীৰ পৰা এখন বিশাল নদীৰ পাৰলৈ - মহামিলনৰ তীৰ্থলৈ৷ হয়তো সেই কাৰণেই আমাৰ ভূপেন মামাৰ কণ্ঠত জীপাল হৈছিল -

মহাবাহু ব্ৰহ্মপুত্ৰ

মহামিলনৰ তীৰ্থ

ক’ত যুগ ধৰি আহিছে প্ৰকাশি

সমন্বয়ৰ অৰ্থ...৷

নদ-নদী মহামিলনৰ তীৰ্থ হোৱাৰ প্ৰধান আধাৰ হৈছে নদীৰ পবিত্ৰ পানী আৰু পাৰৰ উৰ্বৰ প্লাৱনভূমি৷ কৃষি আৰু উদ্যোগ বিপ্লৱৰ পূৰ্বৰ কালছোৱাত মানুহে নদীৰ পানীক প্ৰদূষিত কৰা নাছিল৷ অৱবাহিকাৰ ভৌগোলিক অৱস্থান, পৰিৱেশ-পৰিস্থিতি সাপেক্ষে অৱশ্যে ভিন্ন নদীৰ গুণাগুণো আছিল ভিন্ন৷ আমাৰ ভাৰতৰ গংগা নদীক ভাৰতীয়সকলে মাতৃজ্ঞান কৰে৷ গংগাৰ পানীভাগক পবিত্ৰ বুলি আন্তৰিকতাৰে বিশ্বাস কৰা পবিত্ৰ গংগাৰ পাৰে পাৰে অনেক তীৰ্থস্থান৷ বহুতৰ মতে গংগা হৈছে ভাৰতীয় সংস্কৃতিৰ অতীত, বৰ্তমান আৰু ভৱিষ্যতৰ চিৰপ্ৰবাহিত ৰূপ, পবিত্ৰতাৰ প্ৰতীকি প্ৰকাশ৷ একেদৰে ব্ৰহ্মপুত্ৰও সমন্বয়ৰ সোঁতত গঢ় লোৱা বহল অসমীয়া সমাজ-সংস্কৃতিৰ প্ৰাণ জাতিৰ আয়ুস ৰেখা৷ ব্ৰহ্মপুত্ৰক বাদ দি যেন অসম আৰু অসমীয়া জাতিৰ কথা ভাবিব নোৱাৰি, সমন্বয়ৰ সত্ত্বাক বুজাব নোৱাৰি৷ সেয়েহে, ভূপেন মামাই আকৌ অন্য এক প্ৰসংগত গাইছিল-

অস্ত আকাশৰ সপোন ৰহন সানি

ক্লান্ত লুইতৰে হেঙুলীয়া পানী

বৈয়ে যায়, বৈ যায় বৈ যায়

...

দুয়ো পাৰে ক’ত মানুহ ক’ত যে ইতিহাস...৷

অৰ্থাৎ- যদি আঘোণত বৰষুণ দিয়ে, তেতিয়া শস্য উৎপাদন নহয়৷ তেতিয়া প্ৰজাতো বাদেই, ৰজাইও মাগিবলগীয়া অৱস্থা আহি পৰে৷ যদি পুহ মাহত বৰষুণ দিয়ে তেতিয়া ধান পতান হয়৷ যদি মাঘ মাহৰ শেষৰ ফালে বৰষুণ হয় তেতিয়া ভাল শস্য উৎপাদন হয়৷ আনহাতে, যদি ফাগুণ মাহত বৰষুণ দিয়ে তেতিয়া দুগুণ শস্য উৎপাদন হয়৷

অৰ্থাৎ - যি কৃষকে মেঘ চায় হাল বাই খেতিৰ প্ৰস্তুতি চলায়, তেওঁ অধিক শস্য উৎপাদন কৰিব পাৰে৷ যেতিয়া বৰষুণৰ পানী ধৰালৈ আগমন ঘটে, কৃষকৰ মন প্ৰফুল্লিত হৈ পৰে৷ যদি মাঘত ৰ’দ আৰু ব’হাগত ঠাণ্ডা হয়, তেতিয়া অনাগত চাৰি মাহলৈ অলপ অলপকৈ বৰষুণ দি হয়৷ তেনেকৈয়ে যদি মাঘৰ শেষৰ ফালে বৰষুণ দিয়ে তেতিয়া পৰৱৰ্তী দিনত বৰষুণৰ পৰিমাণ কমি যায়৷ যদি পূবত ৰামধেনু ওলায়, তেতিয়া বৰষুণৰ দ্বাৰা এই ধৰা জীপাল হৈ উঠে৷

এনে ধৰণৰ লোককথাৰ জৰিয়তে বিভিন্নজন উপকৃত হৈছিল৷ ইয়াৰ উপৰিও পানী খেতি-বাতিত অনাটন ঘটিলে কিছুমান কাৰ্য কৰিছিল, যিবোৰ বিজ্ঞানসন্মত নহয় যদিও জনবিশ্বাস অনুসৰি কৰা হয়৷ যেনে- বৰষুণ নহ’লে এযোৰ ভেকুলী ধৰি আনি ৰাইজে বিয়া পাতি দিয়ে আৰু আনন্দ কৰে৷ জনবিশ্বাসমতে ভেকুলীয়ে টোৰ্‌-টোৰালে বৰষুণ দিয়ে৷ বিয়াৰ আনন্দত ভেকুলীয়ে টোৰ্‌-টোৰালে বৰষুণ দিব বুলি বিশ্বাস কৰা হয়৷ তেনেদৰে, নাঙল ওলোটাকৈ পুতি থ’লে বা কাৰোবাৰ ঢেঁকীটো নি লুকুৱাই থ’লে বৰষুণ দিয়ে বুলি কিছু কিছু ঠাইত তেনে কৰা দেখা পোৱা যায়৷ আনহাতে যিদৰে অতি মাত্ৰা সকলোৰে বেয়া তেনে ধৰণে অতি বৰষুণ বা পানী হৈ বান সৃষ্টি হ’লেও মানুহৰ অসুবিধা হয়৷

আমে বান।কঁঠালে ধান৷

পানীক বহুতে অমৃতৰ লগতে তুলনা কৰিব খোজেজ্ব মৰাৰ সময়ত মুখত দিয়া পানীৰ কণটোও হেনো অমৃতৰ সমান৷ লোককথা অনুসৰি পূৰ্বতে সাগৰৰ পানী মন্থন কৰিলে দেৱতাসকলে অমৃত পান কৰিছিল৷ শ্ৰীমন্ত শঙ্কৰদেৱেও বানগ্ৰস্ত ৰাইজৰ সহায়ৰ বাবে অতি শান্তি ৰাধিকাৰ সহযোগত এটা পলৰ দ্বাৰা পানী আনি দিয়াত ৰহস্যজনকভাৱে শুকাই আহিছিল৷

এনে পানীৰ লগত জড়িত বিভিন্ন লোককথা আছে-

২) আইৰো বাৰ্তা, গংগাৰো যাত্ৰা৷